Tez Yazarken Sık Yapılan Hatalar

Akademik kariyer yolculuğunun en değerli noktalarından biri olan tez, lisansüstü çalışmalarının en kritik çıktısıdır. Bu kapsamlı ve zorlu çalışmayı sağlıklı tamamlayabilmek adına pek görünmeyen ama herkesin  sıklıkla bir şekilde düştüğü boşluklara dikkat etmek gerekmektedir. Bu yazı içerisinde en çok yapılan ve artık klişeleşmiş hataları bir arada derledim.

Tez yazımı ve bilimsel araştırma yapmak oldukça zorlu bir süreç. Bu süreçte kendi hatalarımızdan öğrendiğimiz kadar başkalarının yaptığı hataları da çok öğretici oluyor. Şimdi onları öğrenip kendi yolumuzu aydınlatalım.

Tez konusunun çok genel olması

Doğru ve geçerli bir tez konusu belirlemek başlı başlına zorlu bir konu. Bunu hakkıyla yaptığınız an bir çok şeyi çözümlemiş oluyorsunuz. Genellikle en büyük problem sınırlarının net olarak çizilememesinden kaynaklanıyor. Böyle olunca da, konu çok genel kalıyor. Araştırma konusu ve soruları netleşemiyor.

Tez konusunun çok dar olması

Genel olduğu kadar dar olması da büyük handikaplar barındırır. Tez konusu özel ve dar ise kaynak bulmak oldukça güç olacaktır. Kaynak bulamamak, çalışmanın ilerlemesinde büyük sıkıntılar meydana getirdiği gibi tez yazan kişiyi de çok hızlı demoralize eder, keyfini kaçırır. Hatta tezden soğutur.

Tez konusunu hakkında yüzeysel bilgi sahibi olma

Tez yazma aslında bir uzmanlaşma sürecidir. Tez yazılan konuda araştırmacı uzmanlaşır. O nedenle tez konusu üzerine bolca kaynak okuma, araştırma yapma alana hakim olmayı sağlar. Yüzeysel bilgi sınırlarında dolaşmak tez konusunu ve çalışmasının ilerlemesini güçleştirir.

ÖNERİ: Sadece internet taraması ile yetinmeyin. Muhakkak çalışma yaptığınız alana odaklı veritabanları üzerinden yakın geçmişteki araştırmaları, bilimsel faaliyetleri, çalışmaları inceleyin, okuyun. 

Güncel olmayan literatür tarama

Literatür taraması, alan bilgisi ve çalışmanın inşa edildiği kavramlar özgün ve değerli bir tez için çok kritiktir. Güncel bir literatür taraması yapılmadığı takdirde, çalışma ne kadar deneysel olursa olsun zemini sağlam olmayacaktır. O nedenle, literatür taramasına özen göstermek şarttır. Bu noktada, sadece derinlemesine bir tarama yetmez alana yönelik güncel durumun tespiti de gerekmektedir. O nedenle daima şimdiden geçmişe doğru bir tarama yapmak gerekir. Böylece yapılan araştırmanın özgünlüğü ve önemi daha doğru ve güçlü ifade edilmiş olacaktır.

ÖNERİ: Güncelden geçmişe doğru tarama yapın. Öncelikli olarak son 5 veya en fazla 10 yıl içerisinde yapılmış ilgili çalışmalara bakın. Sonrasında bu dönem aralığını daha da geçmişe doğru götürebilirsiniz. 

Düzensiz çalışma

Okuma yaparken, kaynakları incelerken planlı çalışma için not tutmak oldukça önemlidir. Hep bir amaca yönelik çalışma yapılması gerekmektedir. Okuma yaparken, kaynakları incelerken hangi aşamada nasıl fayda sağlayacağı değerlendirilmelidir.

ÖNERİ: Özetle, Not tutun. Not tutmayanları uyarın 🙂 

Danışman hoca ile iletişim eksikliği

Danışman, tez çalışmasına rehberlik eder. Bir nevi pusula gibidir. Yolunuzu kaybedeceğiniz an yol gösterir. Sürece birebir karışmaz, güzergahın ana hatlarını, uğrak yerlerini belirler sonra da sizi tez ile baş başa bırakır. Ama işte tam kaybolacağınız anlarda rehberliği çok önemlidir. Bu noktalarda danışman hocayla münakaşa etmeden sakin ve seviyeli görüşmeler gerekmektedir. Görüşmeler muhakkak bir plan dahilinde programlı olarak yürütülmesi tezin sağlıklı ilerlemesine katkı sağlar. Danışmanın bu rolü eksik yürütmesi veya iletişimsizlik, tez savunmasında büyük ve kalıcı yaralara sebep olabilir. Tezin gelişim ve yazım sürecine kötü izler bırakır.

ÖNERİ: Alan taramaları ve çalışmaları muhakkak danışmanınız ile paylaşın. Ondan geribildirimler alın. Görüşme sıklığınızı iki haftayı geçmeyecek şekilde planlamanız hem sizi disipline edecek hem de tez çalışmasının güvenli ve sağlıklı ilerlemesini sağlayacaktır. 

Tez yazım kurallarına ve tez formatına göre hareket etmede gecikme

Tez belirli bir yazım formatına ve kurallara göre hazırlanmaktadır. Bu kurallar ve format, üniversiteden üniversiteye, enstitüden enstitüye farklılık gösterebilir. Son dakika kalınca büyük baş ağrılarına sebep olabilecek bu duruma karşı önceden hazırlıklı olmak önemlidir.

ÖNERİ: Tezi yazmaya başlamadan önce muhakkak bağlı bulunduğunuz kurumun tez yazım kılavuzunuzu inceleyiniz. Tezi taslak halinden çıkartırken bu kılavuza göre düzenlemeye erken dönemde başlayın.