Akademik Yayınlarda Özet Tipleri

Bilimsel yayınlarda özetin önemini daha önce başka bir yazıda detaylı olarak anlatmıştım. O yazıda da belirttiğim gibi; “Başlık okuyucuyu yakalar, dikkatini çeker, özet ise merak uyandırır, makalenin okunmasını sağlar.” Hem okuyucu için hem de editör için başlıktan sonra en değerli unsur, yayının özetidir. Özellikle okuyucu, makaleyi okuyup okumayacağına özete göre karar verir. Özet hakkında önemli hususları ve değerli niteliklere yine referans verdiğim önceki yazıdan erişebilirsiniz.

Bu yazıda ise akademik yayınlarda özetlerin tiplerinden bahsedeceğim. Özet yönünden çeşitli periyodiklerde veya bilimsel organizasyonlarda üç farklı yazı türü ile karşılaşılır. Periyodik yönetimi veya bilimsel organizasyon yönetimi bunlardan birini benimser. Bunlar; kısa özet (abstract), özet (summary), yapılanmış özet (structured abstract) ‘dır.

Özet, Kısa Özet ve Yapılanmış Özetin Ortak Özellikleri

Akademik yayınlarda iyi bir özet için dikkat edilmesi gereken hususlar, temel kurallar adlı yazıda bahsettiğim bir çok nokta ortaktır. Her tür özeti yazmadan önce göz atmanız tavsiye ediyorum.

Bazı hususları ise aşağıda tekrar vurguluyorum.

• İlk cümle kesinlikle, araştırma başlığının tekrarı olmamalıdır.
• İyi bir giriş cümlesi, araştırmanın konusunu ve kapsamını özetlemelidir.
• Anlamlarda karışıklık yaratmıyorsa, fiillerin üçüncü şahısta kullanımı tercih edilmelidir.
• Berraklaşmış ve düzenli bir hipotez veya objektif varlığına dikkat edilmelidir.
• Objektiflerin tamamlanması için uygun metodlar içermelidir.
• Anlaşılabilir, iyi açıklanmış ve desteklenmiş özet bulgulara yer verilmelidir. Bu bulgular araştırmanın en önemli çıktıları içermelidir.
• Bulguların açıkça yansıması olan kısa sonuca yer verilmelidir.
• Araştırmanın özgünlüğü ifade edilmelidir.

Özet Tipleri

Üç tip özet vardır. Bunlar; kısa özet (abstract), özet (summary), yapılanmış özet (structured abstract) ‘dır.

1.Kısa Özet (Abstract)

• Bilgilendiricidir. Orjinal makaleyi yansıtır.
• Kelime sayısı azdır. Genel olarak tercih edilen miktar 100-250 arasındadır. Ender durumlarda 350’ye kadar varabilir.
• Araştırmanın kapsamı, herhangi bir eleştiri, öznel bir değerlendirme eklenmeden aktarılır.
• Sadece araştırmanın çıktılarından ve en önemli bulgularına yer verilmelidir.
• Araştırma sonucunun en kritik noktaları, özet içerisinde muhakkak yer verilmelidir.

2.Özet (Summary)

• Kısa özete göre daha uzundur. Kısa özetin içermesi gereken tüm hususları kapsar.
• Synopsis veya Epitome olarak da adlandırılır.
• Çalışmanın amacı, materyal, metod, gözlem, bulgular ve çıkarılan sonuçlar kapsayacak şekilde olmalıdır.

3.Yapılanmış Özet (Structured Abstract)

• Özet türlerin en geniş ve planlı olanıdır.
• Yapılanmış özet içerisinde, her alt-başlık yeni bir paragrafla başlar ve son iki alt-başlık hariç, diğer hepsi not biçiminde yazılabilir. Alt başlıklar bölüm içerisinde direk yer verilmemelidir.
• Kelime sayısı en yüksek olan özet tipidir. Yaygın olarak tercih edilen aralık 500 – 600 arasındadır. Bazı özel durumlarda, 1000 kelimeye de varabilir.
• Genişletilmiş özet olarakta adlandırılır. Bazı organizasyonlar veya periyodikler, yayını genişletilmiş özet olarak ön değerlendirmeye alır. Değerlendirme sonucuna göre, tam metnin gönderilmesini ister.